2001 ÖSS BİYOLOJİ SORU VE ÇÖZÜMLERİ

2001 ÖSS BİYOLOJİ SORU VE ÇÖZÜMLERİ

S1: Doğada, bir besin ve enerji piramidinde bulunan canlılar arasındaki etkileşimle ilgili olarak, aşağıdaki ifadelerden hangisi yanlıştır?
A) Üst basamağa doğru gidildikçe toplam birey sayısı azalır.
B) Bir basamaktaki canlıların tükettikleri enerji toplamı, bir üst basamaktakinden daha fazladır.
C) Bir basamaktaki türün birey sayısındaki artış, sadece alt basamaktaki enerji kaynağını etkiler.
D) Alt basamak bireylerinde depo edilen toplam enerji miktarı daha fazladır.
E) Enerji bir üst basamağa sadece besin yoluyla geçer.

Ç1: Doğal bir ekosistemde bulunan besin ve enerji piramidi aşağıdaki şekilde gösterilebilir.
Böyle bir besin piramidinde üreticiden III. tüketiciye doğru ilerledikçe, kullanılabilir enerji miktarı ve biyokütle (toplam canlı ağırlığı) azalır.
Her kademedeki canlı, bir üst basamağa beslenme yoluyla enerji aktarımı yapar.
Bu nedenle besin pi­ramidinin her hangi bir katındaki azalma veya art­ma bütün katları etkiler.
Cevap C



S2: Bitkilerin epidermisörtüsünde bulunan stomaların (gözenek) açık ve kapalı şekli aşağıda verilmiştir.
Kilit hücrelerinde, su alma ya da vermeyle ilgili aşağıdaki olaylardan hangisi, stomanın kapanmasını başlatır?
A) Kilit hücrelerinde turgor basıncının artması
B) Kilit hücrelerinde glikoz miktarının artması
C) Şişen kilit hücrelerinde ince çeperler yönünde kavisin artması
D) Kilit hücrelerinde nişasta miktarının artması
E) Kilit hücrelerindeki su miktarının artması

Ç2: Stomayı oluşturan kilit hücrelerinin açılıp - kapanma mekanizmasını sağlayan olaylar aşağıdaki sıraya göre gerçekleşir.
● Gündüz ışığın etkisiyle bekçi hücrelerinde foto­sentezle üretilen glikoz miktarı artar.
● Artan glikozun etkisiyle bekçi (kilit) hücrelerinin osmotik basıncı artar ve komşu epidermis hüc­relerinden ve doku sıvısından su girişi başlar.
● Bekçi hücrelerine giren su, turgor basıncını artı­rır. Bu basıncın etkisiyle stoma açılır.
● Fotosentezin yapılmadığı zamanlarda, kilit hücrelerindeki glikoz nişastaya çevrilir. Bu durumda kilit hücreleri su kaybede turgor basıncı düşece­ği için stoma kapanır.
Cevap D



S3: Yeşil bir bitkinin yaprağından sabah erken bir saatte, şekildeki gibi belirli çapta dairesel bir kesi alınarak kurutulmuş ve tartılmıştır. Yaprağın geriye kalan kısmı akşama kadar bırakılmış ve fotosenteze devam etmesi sağlanmıştır. Kalan kısımdan, akşam saatinde, aynı çapta dairesel bir kesi alınıp kurutulmuş, tartılmış ve içindeki bileşikler analiz edilmiştir.
Buna göre, sabah alınan dairesel kesi ile akşam alınan dairesel kesi arasındaki fark, bu yaprak için aşağıdakilerin hangisi hakkında bilgi vermez?
A) Ortama verilen oksijen miktarı
B) Üretilen organik madde miktarı
C) Gün boyunca yitirilen su miktarı
D) Organik maddenin üretiminde kullanılan ATP miktarı
E) Tüketilen karbondioksit miktarı

Ç3: Yapraktan gerek sabah, gerekse akşam alınan kesiler, önce kurutulup sonra tartılmıştır. Kesilere kurutma işlemi uygulandığından içeriklerindeki suyu kaybetmişlerdir. Bu nedenle yitirilen su miktarı ölçü­lemez.
İki kesit arasında fotosenteze bağlı karşılaştırmalar (üretilen 02 ve tüketilen C02 gibi), doğrudan veya dolaylı olarak yapılabilir.
Cevap C



S4: Alttaki grafik, enzim aracılığıyla gerçekleşen bir reaksiyonun hızındaki değişmeyi göstermektedir.
Hücrede gerçekleşen bu reaksiyonun hızı, t, anında aniden sıfıra düşmektedir.
Bu değişmenin nedeni,
I. Substrat (etkilenen madde) miktarı > Enzim miktarı
II. Ortamda bulunan enerji miktarı < href="http://www28.brinkster.com/incilicavus/osssorular/2001soruveyanit.htm##">aktivasyon enerji miktarı
III. Substrat (etkilenen madde) miktarı < Oluşan ürün miktarı
durumlarından hangileri olabilir?
A) Yalnız I
B) Yalnız II
C) Yalnız III
D) I ve II
E) II ve III

Ç4: Grafikte de görüldüğü gibi enzimatik reaksiyon bir­den bire durmuştur.
Bunun olabilmesi için enzimle­rin çalışmasını tamamen durduran etkenler aran­malıdır.
Ortamda yeterli aktivasyon enerjisi yoksa, enzim ol­sa bile reaksiyon aniden duracaktır.
Çünkü reaksi­yonu başlatan asıl faktör aktivasyon enerjisidir.
Substrat miktarı, enzimden fazla olursa reaksiyon sabit hızla devam eder.
Substratın azalması da re­aksiyonu durdurabilir. Ancak birden bire değil kade­meli bir azalma olur.
Cevap B



S5: Aşağıdaki tabloda verilen A, B, C ayıraçlarından biri protein, biri yağ, biri de nişasta ayıracıdır. Bu ayıraçların bulunduğu tüplere, biri bitkisel kaynaklı, biri hayvansal kaynaklı, biri de bu ikisinin karışımı olan özütler eklenmiştir. Bu deneyden tablodaki sonuçlar alınmıştır.

(+) işareti, ayıraç etkisiyle renk değişiminin gerçekleştiğini,
(-) işareti renk değişiminin gerçekleşmediğini göstermektedir.
Buna göre,
I. Birinci özüt hayvansaldır; A, protein ayıra­cıdır.
II. İkinci özüt hayvansaldır; B, nişasta ayıra­cıdır.
III. Birinci özüt bitkiseldir; C, yağ ayıracıdır.
yargılarından hangileri kesinlikle doğrudur?
A) Yalnız I
B) Yalnız II
C) Yalnız III
D) I ve III
E) II ve III

Ç5: Bu soruda, bitki ve hayvanlarda ortak olarak bulunmayan maddeler dikkate alınmalıdır.
Protein ve yağlar hem bitki hücrelerin de hem de hayvan hücrelerinde vardır.
Bu nedenle I. ve III. ve­rilenlerin kesin doğru olduğu söylenemez.
Ancak, nişasta sadece bitki hücrelerinde bulunur.
Bu nedenle hayvansal bir hücreye nişasta ayıracı damlatılınca, renk değişimi olmayacaktır.
Cevap B



S6: İnsanlarda kan proteinleri,
I. Kanın pıhtılaşmasında rol oynama
II. Sindirilmiş besin maddelerini taşıma
III. Kan plazmasının osmotik basıncını dengelemede rol oynama
Vücudun bağışıklık tepkisinde rol oynama işlevlerinden hangilerini gerçekleştirir?
A) I ve II
B) II ve III
C) II ve IV
D) I, II ve III
E) I, III ve IV

Ç6: Kanda bulunan proteinlerden albumin ve globulin gibi bazı çeşitler osmotik basıncın ayarlanmasında,
fibrinojen ve protrombin kesilme sonrasında kanın pıhtılaşmasında,
antikorlar ise mikroplara karşı vü­cudun savunulmasında görev yaparlar.
Sindirim ürünleri ise plazmada serbest olarak kan akışıyla taşınırlar.
Bu taşınmada proteinlerin etkisi yoktur.
Cevap E



S7: Vücutta, K vitamini eksikliğine,
I. Sindirim kanalında etkili emilimin olmaması
II. Besin içeriğinde yeterli yağın bulunmaması
III. Bağırsaktaki yararlı mikroorganizmaları öldüren ilaçların uzun süre kullanılması
durumlarından hangileri neden olabilir?
A) Yalnız I
B) Yalnız II
C) Yalnız III
D) I ve III
E) I, II ve III

Ç7: Vitaminler, yağda eriyenler (A, D, E, K) ve suda eriyenler (B grubu ve C) olarak iki grubu ayrılır.
A, D, E ve K vitaminlerinden yeterli emilimin olabilmesi için, günlük alınan besin içeriğinde yeterli yağın bulunması gerekir.
Kalın bağırsakta yaşayan bazı bakteriler, B ve K vitaminlerini üreterek insana verirler.
Bu organizmaların ölmesi vücuda alınan K vitaminin azalmasına neden olacaktır.
Cevap E



S8: Karada yaşayan bir memeli hayvandaki proteinlerin yadımlama (yıkım) sürecinde; sırasıyla oluşan amino asit, amonyak ve üre molekülü miktarlarının, boşaltım işlemine girmeden önce, zamana göre değişimi aşağıdaki grafiklerde gösterilmiştir.

Buna göre, proteinlerin yadımlama (yıkım) sürecinde oluşan amino asit, amonyak ve üre molekülü miktarlarını gösteren grafiklerin numaraları aşağıdakilerin hangisinde doğru olarak verilmiştir?

Amino asit Amonyak Üre Miktarı
A) I II III
B) I III II
C) II I III
D) III II I
E) III I II

Ç8: Proteinlerin yıkım sürecinde, ilk önce proteinler amino asitlere yıkılır.
Amino asitler solunumda enerji kaynağı olarak kullanılınca, amonyak açığa çıkar.
Bu süreçte kanda bir miktar artan amonyak, karaciğerde üreye çevrilir.
Bu olaylar sonucunda, amino asitler tamamen har­canır, NH3 bir süre artar sonra azalır, üre ise atıla­na kadar (böbreklere taşınana kadar) artar.
Cevap E



S9: Sağlıklı bir insanda, farklı organ ve sistemler doğumdan erginliğe kadar farklı hızlarda gelişir.
Buna göre, üreme sisteminin doğumdan sonraki normal gelişimini gösteren eğri aşağıdakilerden hangisi olabilir?


Ç9: İnsanda üreme sisteminin gelişimi ergenlik dönemi­ne kadar fazla artış göstermez.
Ergenlik dönemine (12 - 14 yaş arası) gelindiğinde hem dişi hem de erkek bireylerde cinsiyet hormon­larının etkisiyle hızlı bir gelişme başlar.
Kızlarda dişeye ait, erkeklerde ise kendilerine ait cinsiyet karakterleri belirginleşir.
Böylece üreme sis­teminin gelişimi 20-22 yaşına kadar tamamlanır.
Doğumda (0 yaşında) birincil cinsiyet karakterleri be­lirginleşmiş olduğundan grafik sıfırdan başlayamaz.
Cevap D



S10: Enzimlerin aktif oldukları pH aralıktan birbirlerinden farklıdır.
İnsanda, midede salgılanan pepsin enzimi İle onikiparmak bağırsağına boşaltılan tripsin enziminin aktif oldukları pH değer­leri aşağıdaki grafiklerin hangisinde doğru olarak verilmiştir? (— : pepsin ; — : tripsin)


Ç10: Her enzim belli bir pH aralığında çalışır. İnsanda ağız nötr, mide asit (pH = 2) bağırsaklar ise bazik (PH = 8 -10)pH ye sahiptir.
Bu nedenle midede çalışan bir enzim pH = 2 - 3 de­ğerinde, ince bağırsakta çatışan bir enzim ise pH = 8 - 9 değerinde en İyi aktivite gösterirler.
Cevap A



S11: X kromozomunda taşınan çekinik bir özelliğin kalıtım şeması aşağıdaki soyağacında veril­miştir.

K, L, M bireylerinin 1, 2, 3 numarayla gös­terilen bireylerle yapacakları evliliklerinden olacak çocuklarda, bu özellikle ilgili,
I. K nin evliliğinden doğacak kız çocukların hiçbirinde bu özellik görülmez.
II. L nin evliliğinden doğacak erkek çocuk­ların hepsinde bu özellik görülür.
III. L nin evliliğinden doğacak kız çocukların hepsi bu özellik yönünden taşıyıcıdır.
IV. M nin evliliğinden doğacak erkek çocukların hiçbirinde bu özellik görülmez.
yorumlarından hangilerinin doğruluğu kesin değildir?
A) Yalnız II
B) Yalnız IV
C) I ve II
D) I ve III
E) III ve IV

Ç11: İnsanlarda, dişiler 44 + XX, erkekler ise 44 + XY kromozom formülüne sahiptirler.
Buna göre, erkek çocuktaki X kromozomu annesin­den gelirken, Y kromozomu ise babasından gelir.
Kız çocuklarda ise iki X kromozomundan biri anne­den diğeri ise babadan gelir.
Buna göre, öncülleri tek tek inceleyelim.
I. K erkeği (XRY) kromozom yapısındadır.
Hasta­lık yönüyle çekinik gen taşımadığından, anne hasta bile olsa hiçbir kız çocuk hasta olamaz.
Çünkü babadan hep sağlam XR kromozomunu alacaktır.
II. L dişisi (XrXr) kromozom yapısındadır.
Bu anne­den doğacak erkek çocuklar X kromozomlarını annelerinden alacaklarından hepsi hasta (XrY) olacaktır.
III. L'nin kocası, XRY kromozom yapısındadır.
Bu ailenin kız çocukları annesinden Xr kromozomu­nu, babasından ise XR kromozomunu alacaktır.
Bu nedenle hepsi XRXr, yani taşıyıcı olacaktır.
IV. M'nin kromozom yapısı XRXr şeklindedir.
Çün­kü babası XRY kromozom yapısına sahiptir.
Bu nedenle M'nin erkek çocukları % 50 ihtimalle renk körü olacaktır.
Cevap B



S12: Evrimleşmeyi sağlayan aşağıdaki mekanizmalardan hangisi, yapay seçilim (ıslah) çalışmalarının temel koşuludur?
A) Populasyondaki kalıtsal çeşitlilik
B) Eşeysel üremedeki çeşitlenme
C) Çevre koşullarındaki değişme
D) Yeni mutasyonlar
E) Eşeysel seçilim

Ç12: Evrim teorilerine göre, bir populasyon içinde bulu­nan bireylerdeki kalıtsal çeşitlilik evrimin asıl ham­maddesidir.
Çevre koşullarındaki değişmeler, mutasyonlar ve eşeysel seçilim bu kalıtsal çeşitlilik sayesinde türle­rin farklılaşmasına neden olur.
Darwin'in doğal seçilim hipotezine göre, kalıtsal ya­pısı farklı olan bireyler, değişen şartlara uyarken gi­derek değişecek ve yeni türlerin oluşmasına neden olacaktır.
Cevap A